Streha kuajve "Kodra e vjetër" është streha e parë dhe e vetme e këtij lloji në Serbi dhe Ballkan. Ekipi i kësaj strehe përpiqet çdo ditë që të sigurojë kushte optimale të jetesës për kuajt, të cilët nëse nuk do të ishin të strehuar, do të ishin lënë të kalonin pjesën tjetër të jetës në kushte joadekuate për shkak të traumave dhe dëmtimeve të shkaktuara nga trajtimi çnjerëzor.

Violeta Joviq, përfaqësuesja e “Kodra e vjetër”, na tregoi se si duket shpëtimi dhe kujdesi ndaj kuajve dhe për çfarë kafshë të tjera kujdeset ekipi punëtor i kësaj strehe. Ajo tregon gjithashtu se si mund t'i mbështesni ata në misionin fisnik të cilit i janë përkushtuar dhe çfarë e bën unike këtë organizatë.

Si u krijua organizata juaj? Çfarë ka ndryshuar nga fillimi e deri më sot?

Violeta:  Streha “Kodra e vjetër” nisi zyrtarisht funksionimin në gusht të vitit 2015, por daton që nga viti 2012, që nga fillimi i shpëtimit të kuajve në vështirësi kur u kuptua nevoja për një strehë kuajsh. Përpara strehës nuk kishte vend për pritje të organizuar të kuajve të abuzuar, të lënë pas dore, të uritur ose të refuzuar, por ishte sporadike nëse do të zhvilloheshin disa operacione shpëtimi. Nga kali i parë i shpëtuar deri në mars të vitit 2021, rreth 70 kuaj dhe gomarë gjetën strehë në strehën " Kodra e vjetër", shumica e të cilëve u birësuan me kënaqësi. Një numër i caktuar i kuajve ende banojnë këtu për shkak të kushteve psiko-fizike ose viteve që i bëjnë ata të papëlqyeshëm për birësim. Fatkeqësisht, për disa nga kuajt ishte tepër vonë, por të paktën në momentet e tyre të fundit ata ishin të rrethuar nga dashuria dhe vëmendja.

Cili ishte motivimi juaj personal për të punuar në këtë lloj azili?

Violeta: Nevojitet angazhim i plotë ndaj azilit, misionit të shpëtimit dhe kafshëve në të, sepse për shkak të mungesës së njerëzve dhe detyrimeve të mëdha, asgjë më pak se puna e përditshme dhe me kohë të plotë nuk do të ishte e mundur për ta mbajtur azilin gjallë. Dashuria për kuajt dhe puna humanitare pas saj më ka sjellë dhe mbajtur mua personalisht, si një nga dy vullnetarët e përhershëm të azilit, gjatë gjithë këtyre viteve. Në emër të themeluesit të azilit, Zeljko Iliçiq, i cili inicioi "Kodrën e Vjetër", mund të shtoj: Është gjithashtu një revoltë ndaj padrejtësisë që u është bërë kuajve gjatë gjithë këtyre viteve. Sepse kanë mbetur ligjërisht të harruar dhe të padukshëm dhe prandaj janë lënë në vullnetin e mirë apo të keq (vetëm) të pronarit. Krijimi i një strehe për kuaj është një përpjekje për të korrigjuar këtë padrejtësi.

Si ka ndikuar kriza e KOVID-19 në punën e azilit? Sa ka ndryshuar mënyra e funksionimit tuaj? Në cilat aktivitete keni qenë më të fokusuar në dy vitet e fundit?

Violeta: Pandemia KOVID ka sjellë një ndryshim të rëndësishëm në jetën e të gjithëve, si në aspektin privat ashtu edhe në atë profesional. Periudhën e karantinës e kaluam me leje lëvizjeje që mezi i siguruam (të cilat i morëm falë ORCA-s), të cilat ishin një problem i madh për të gjithë mbajtësit e kafshëve nëse ndodheshin jashtë vendbanimit. Kuajt duhet të marrin ushqim në mënyrë të rregullt dhe afërsisht në të njëjtën kohë, gjë që nuk do të ishte e mundur për shkak të ndalimit të lëvizjes, përveç nëse ne flinim në azil. Krahas mundimeve organizative, ankthi i madh për të ardhmen e azilit ka solli edhe deri tek pyetja se çfarë duhet bërë me financat nëse ekonomia dështon dhe ndryshojnë prioritetet dhe mundësitë e njerëzve. Gjithashtu, për shkak të masave epidemiologjike, e kemi kaluar të gjithë vitin 2020 pa vizitorë, por shpresojmë që të mbetet përgjithmonë pas nesh.

Ana pozitive e gjithë kësaj është se shumë gjëra kaluan online për shkak të periudhës së ndalimit të lëvizjes dhe mbledhjeve. Njerëzit u lidhën dhe komunikuan edhe më shumë, por kërkonin gjithashtu natyrën, gjelbërimin dhe kafshët.

Si financohet “Kodra e vjetër”, me çfarë kategori donatorësh bashkëpunoni dhe si? Si mund ta mbështesë dikush punën tuaj? A ka donatorë (individë, kompani, organizata) me të cilët keni bashkëpunim afatgjatë dhe si duket ky bashkëpunim?

Violeta: Streha e kuajve "Kodra e Vjetër" është i regjistruar si shoqatë qytetare dhe organizatë jofitimprurëse; mbështetet tërësisht në donacione nga subjekte private dhe juridike. Mbështetja jonë më e rëndësishme janë individët, njerëzit që duan dhe ndihmojnë punën tonë kur dhe sa munden. Shumë prej tyre kanë qenë me ne prej vitesh, madje disa kanë edhe urdhra të përhershëm në llogaritë e tyre. Vetë ndihma financiare do të thotë shumë për ne, por edhe mbështetja morale është e pranishme gjatë gjithë kësaj kohe. Disa prej tyre i kemi takuar personalisht, por shumë prej tyre ende nuk i njohim. Shpresojmë që një ditë kjo të ndryshojë dhe të gjithë ata që na mbështesin të vizitojnë azilin të paktën një herë, në një Ditë të Hapur (nga maji deri në tetor, çdo javë të fundit të muajit), në mënyrë që të takojnë ata që ndihmojnë, dhe i falënderoj ata personalisht për gjithçka që na kanë ndihmuar të arrijmë. Nga ana tjetër, kemi, për fat të keq, shumë më pak bashkëpunim me subjektet juridike dhe dëshirojmë që në të ardhmen kjo të ndryshojë. Në këmbim, ne dëshirojmë të presim ekipe personash juridikë që na mbështesin, në gjelbërim, mes kafshëve, larg zyrave dhe detyrimeve.


Kemi shumë vite bashkëpunim edhe me dy organizata për kujdesin e kafshëve nga jashtë. Putrat e harruara të Serbisë ndihmuan në hapjen e azilit dhe sollën në strehë shumë kuaj dhe shtatë derra (dikur në miniaturë). Ata gjithashtu kanë zbatuar projekte që ndoshta nuk do t'i kishim arritur kurrë vetë, siç është një operacion i madh shpëtimi kundër një tufe prej 19 kuajsh në janar të vitit 2020, duke shpuar një pus artezian. Gjithashtu kemi marrë një ndihmë të madhe nga dy vitet e fundit dhe mbështetjen e grupit Baby's Friends: për kafshët në nevojë, të cilët ndihmojnë shumë projekte që nuk do të mund të realizohen pa ndihmën e tyre sepse të gjitha fondet që mbledhim i investojmë në ushqim, veteriner dhe të nevoja të tjera bazë, si riparimi i një traktori 50-vjeçar, riparimi i rrjeteve elektrike të rrënuara, vendosja e gardhit, etj.

Pa mbështetjen e gjithë këtyre njerëzve të mrekullueshëm nga Serbia dhe më gjerë, asgjë nuk do të ishte e mundur dhe në këtë mënyrë, kur më shumë njerëz japin të paktën pak - ndodhin mrekulli.

A ka ndikuar pandemia globale në financimin e azilit dhe si kanë ndryshuar financimet dhe donacionet gjatë kësaj periudhe? Çfarë lloj mbështetjeje nevojitet më shumë dhe si e merrni atë?

Violeta: Azili, si shumica e shoqatave jofitimprurëse, varet tërësisht nga donacionet e qytetarëve dhe ekzistonte një rrezik i madh që ndihma të mos vinte më, sepse të gjithë kishin frikë për të ardhmen e tyre (financiare). Nuk ka siguri financiare për azilin, dhe këto kohë të vështira - pandemia KOVID dhe tani kriza në Ukrainë dhe në botë, vetëm sa shtojnë pasigurinë. Për momentin në azil ndodhen të paktën dhjetë kuaj dhe gomarë të shpëtuar, të cilët janë në shërim apo kujdes të përhershëm dhe për shkak të tyre nuk mund të “ngrijmë” aktivitetet dhe të presim një të nesërme më të mirë. Mbështetja financiare është gjithmonë më e nevojshme për ne për shkak të tyre dhe të gjithë kuajve të ardhshëm. Ne paguajmë me para për gjithçka që i nevojitet azilit - nga ushqimi, veterinerët, prerëset e patkoit, transporti, riparimet dhe mirëmbajtja e deri te ato më të mëdha e më të vogla - kosto të parashikuara dhe të paparashikuara.

Zlatko Nečevski

Dhurimet e mallrave janë të mundshme për një segment më të vogël të punës, si plotësues, materiale harxhuese si fider, pije, vegla e të ngjashme, ndërsa më elementarët kanë nevojë për ndihmë financiare. Dhurimet direkte të ushqimit (sanë, misër) janë sfiduese për t'u zbatuar sepse çmimi i transportit tejkalon çmimin e ushqimit.

Me çfarë mendoni se bie në sy “Kodra e vjetër” për sa i përket strehimoreve të tjera për kafshët e braktisura në këtë zonë dhe organizatave të tjera për mbrojtjen e kafshëve?


Violeta: Streha e kuajve "Kodra e vjetër" është streha e parë dhe e vetme e kuajve në Serbi dhe në rajon. Procesi i shpëtimit të kafshëve të mëdha, trajtimi, shërimi, socializimi dhe adoptimi i tyre mbart rreziqe të konsiderueshme, nga hapi i parë deri në hapin e fundit. Po ashtu, kuajt dhe gomarët nuk braktisen kurrë, sepse gjithmonë kanë vlerë minimale financiare në treg. Ata duan të heqin dorë, gjë që e ndërlikon shpëtimin e një kafshe në telashe.

Në anën e mirë, streha "Kodra e vjetër" është funksioni kryesor i shpëtimit dhe rikuperimit të kuajve. Është gjithashtu një vend ku vizitorët vijnë me kënaqësi dhe preferojnë të kthehen pasi këtu kanë mundësinë të kalojnë ditë të rrethuar nga gjelbërimi dhe kafshë të vërteta terapeutike. Pas një dite të kaluar këtu me ta, shtrohet pyetja - kush e shpëtoi kë?

Sa anëtarë ka në ekipin tuaj dhe si duket një ditë e zakonshme pune?

Violeta: Vetëm dy persona janë vazhdimisht aktivë në azil, ndonjëherë tre, me mbi 50 kafshë që kanë nevojë për kujdes të përditshëm. Përveç aktiviteteve më themelore - ushqimi, pastrimi, ofrimi i terapisë sipas nevojës, mirëmbajtja dhe prokurimi - duhet të lihet kohë dhe energji gjatë ditës për komunikim me komunitetin, praninë në rrjete, sigurimin e mjeteve të jetesës dhe aktivitete të tjera nga të cilat jetojmë dhe me të cilat ne përpiqemi të kontribuojmë në vetë-qëndrueshmërinë e azilit. Për këto arsye - shumë detyrime dhe shumë pak njerëz, ne ende nuk kemi arritur të bëjmë gjithçka që kemi planifikuar, por kemi vite që po punojmë pa pushim dhe ditë pushimi.

Si e përfshini komunitetin në punën tuaj dhe çfarë ju sjell kjo? Sa e rëndësishme është mbështetja e komunitetit për funksionimin e përditshëm të azilit?


Violeta: Për sa i përket përfshirjes së drejtpërdrejtë, vendndodhja dhe numri i njerëzve në azil ndikojnë drejtpërdrejt në nivelin e përfshirjes së komunitetit. Lapovo është një komunitet i vogël (dhe më i vogël), dhe numri i vullnetarëve potencialë të përhershëm është i vogël. Avantazhi i qyteteve të mëdha, veçanërisht i Beogradit, është ai komunitet i madh i individëve me interesa të ndryshme. Përveç kësaj, ndoshta faktori më i rëndësishëm është koha e kaluar duke punuar me vullnetarë - nga pranimi, përmes takimeve, delegimi i përgjegjësive, aktivitetet e monitorimit (veçanërisht duhet mbajtur në mend se kjo është një strehë për kafshët që peshojnë qindra kilogramë dhe mund të dëmtojnë rëndë) dhe të gjitha aktivitetet e planifikuara dhe të paparashikuara. Nga ne të dy, vetëm një person do të duhej ta bënte këtë gjë, gjë që do ta bënte më pak performancën tonë në punën tonë të përditshme sesa ta bënim vetë.

Përveç kësaj pune direkte, mbështetja financiare e komunitetit është mbështetja më e rëndësishme për jetën e azilit. Pa të gjithë njerëzit e vullnetit të mirë, të cilët vetë ose kur i thërrasim për ndihmë, përfshihen dhe ndihmojnë sa më shumë, azili thjesht do të shuhej.

Si i merrni kafshët për të cilat kujdeseni? Çfarë përfshin kujdesi për ta?

Violeta: Kuajt dhe gomarët vijnë në strehë nga situata të ndryshme dhe në mënyra krejtësisht të ndryshme. Ka shembuj të rrallë, të ndritshëm dhe të bukur ku pronarët e mëparshëm na kontaktuan me një kërkesë për të pranuar kafshët e tyre shtëpiake dhe të kujdesemi për to, ose ne t'iu gjejmë atyre shtëpi të reja sepse ata nuk janë më në gjendje të kujdesen për to, por duan t'u ofrojnë atyre një të ardhme të sigurt. Megjithatë, për fat të keq, ka shumë raste më tragjike. Nga kuajt e keqtrajtuar, të uritur, me plagë e fraktura të hapura, të lënë të vdesin në agoni, të shpërfytyruar mendërisht, e deri te ata që u bënë të tepërt për shkak të moshës dhe arritjeve të këqija. Të gjithë kanë një gjë të përbashkët - ato lihen në mëshirën e, më shpesh, mospëlqimit të pronarëve të tyre. Nuk kishte kush t'i mbronte.

Azili nuk blen kuaj sepse ne nuk kemi financa për këtë, as fuqi për të vendosur cilin kal të shpëtojmë dhe cilin jo. Por njerëzit u bashkuan dhe blenë kalin kur ne e pranuam për kujdes të mëtejshëm dhe, për ta rikuperuar dhe adoptuar kur të jetë gati për këtë.

Kapacitetet tona nuk janë të mëdha; ka shumë kuaj për t'u shpëtuar, dhe shumë pak prej nesh qëndrojnë prapa kësaj, por ne po bëjmë çmos për t'i ndihmuar të gjithë.

Përveç kuajve, në strehë kujdeseni edhe për kafshë të tjera. Na tregoni pak më shumë për banorët e tjerë të azilit. A ka ndonjë histori emocionuese?

Violeta: Përveç kuajve dhe gomarëve mbi të cilët drejtohet puna e strehës, ne po shpëtojmë privatisht edhe kafshë të tjera në vështirësi. Duke filluar nga qentë dhe macet që të gjithë kemi mundësinë t'i takojmë të braktisur dhe/ose të lënduar çdo ditë, dhe që shpesh pas shërimit nuk arrijmë t'i adoptojmë, por mbeten përgjithmonë me ne (rreth 20 në total për momentin), ka katër karkaleca xhuxh, tetë gjela, një buall uji, si dhe shtatë derra të përkëdhelur. Janë gjetur në deponinë e Nishit, të hedhura, të ngrira, të uritur, vetëm disa ditësh. Njëri ishte edhe me një plagë të hapur, me shumë gjasa nga kafshimi i qenit.  Vullnetarët i shpëtuan nga organizata me të cilën punojmë, Putrat e harruara të Serbisë, dhe pasi u kthyen në jetë, na i sollën për t'i ruajtur më tej. I kemi ushqyer me biberon, qumësht dhie, që të shtatë. Nga ajo ditë kanë kaluar më shumë se 3 vjet e gjysmë dhe tani peshojnë rreth 400 kilogramë. Ata janë po aq të përkëdhelur dhe të mrekullueshëm sa qentë e mëdhenj e të ngathët, me të cilët fëmijët mund të lëvizin lirshëm. Ky është ndoshta i vetmi rast në nivel botëror ku e gjithë tufa e derrave është ruajtur pa trauma dhe me dëshirën për të jetuar sa më gjatë.

Si të rriturit ashtu edhe fëmijët këtu mund t'i takojnë të gjitha këto kafshë në një këndvështrim tjetër, në një mjedis tjetër, ku nuk ka frikë, dhimbje dhe stres, por të gjithë u qasen njerëzve me besim të plotë.

Cilat janë sfidat dhe problemet më të mëdha me të cilat përballeni në punën tuaj të përditshme?

Violeta: Rreziku dhe problemi më domethënës është gjithmonë ai financiar, sepse mbijetesa e çdo gjëje tjetër varet nga kjo - nëse do të marrim ushqim të mjaftueshëm, nëse do ta kemi për një veteriner, për terapi, për punën e azilit, transport, fatura. Për të siguruar financa të mjaftueshme, duhet të jemi “më të dukshëm” për njerëzit, gjë që është gjithmonë një sfidë e rëndësishme në rrjedhën e të gjitha detyrimeve të tjera. Dhe, sigurisht, t'i prezantojmë komunitetit në mënyrën e duhur gjithçka që duhet të shpërndahet - nga momentet e bukura, të lumtura përmes problemeve deri te trishtimi që na godet.

Gjithmonë ka rreziqe kur punojmë me kafshë të rënda, të mëdha dhe rreziqe të tjera në punën fizike, sepse çdo dëmtim ose sëmundje është të paktën 50% më pak se njerëzimi ynë. Dhe lufta me kohën kur është shumë pak për gjithçka që duhet të arrihet gjatë ditës.

Na tregoni më shumë për Qendrën ReWild, e cila funksionon në kuadër të Strehës Kodra e Vjetër?

Violeta: "Qendra ReWild për Kthimin e Natyrës" është një projekt që kemi nisur me qëllim që të bëjmë diçka në lidhje me distancën në rritje të njerëzve nga Natyra (dhe rrjedhimisht nga vetë thelbi i njeriut, i cili është pjesë e Natyrës) për të kontribuar në vetë-qëndrueshmërinë e strehimores së kuajve. I gjithë projekti është krijuar për t'i rikthyer njerëzit në Natyrë. Ata kanë mundësinë të jenë në një mjedis krejtësisht natyror (por edhe kushte të kontrolluara), në një lokacion, të cilin ne e kemi përgatitur për këtë qëllim. Ne organizojmë puntori për t'u mësuar atyre bazat e lundrimit në terren - ndezja e zjarrit, pastrimi i ujit, krijimi i strehimoreve, gjetja e bimëve të ngrënshme, etj. Është një shans për t'u kujtuar se si është të bashkëpunosh me Natyrën, të mësosh prej saj, dhe të kërkosh siguri në të. Për t'u tokëzuar përsëri, dhe me të vërtetë, sepse e gjithë hapësira është përshtatur për këmbët zbathur. Përveç këtyre punëtorive teorike dhe praktike për individët e interesuar,

Të gjitha këto aktivitete zhvillohen jo shumë larg Lapovës, 15 minuta nga dalja nga autostrada dhe vetëm një orë larg nga Beogradi.

Të gjitha informacionet mund të gjenden në faqen www.starobrdo.com dhe me email në rewildcentar@gmail.com  

Cilat janë sukseset më domethënëse që keni arritur deri më tani dhe cilat janë planet dhe synimet më të rëndësishme që planifikoni të realizoni në të ardhmen?

Violeta: Suksesi më i konsiderueshëm është se ne arritëm të shpëtojmë kaq shumë që ishin "të fshirë", pavarësisht nga të gjitha vështirësitë, si dhe fakti që komuniteti na njeh dhe na mbështet, që është treguesi më i rëndësishëm se ajo që bëjmë është e nevojshme. Ne planifikojmë t'i kushtojmë më shumë kohë në të ardhmen aspektit edukativ të ruajtjes së jetës dhe shëndetit të kuajve sepse nëse nuk bëjmë më shumë në këtë fushë, numri i kuajve që kanë nevojë për shpëtim nuk do të ulet.

Ju mund të mbështesni strehën e kuajve "Kodra e vjetër" duke paguar në një nga llogaritë e mëposhtme:

Nëse dëshironi të vizitoni këtë azil unik, përfitoni nga Ditët e Hapura të Azilit, që mbahen çdo javë të fundit të muajit, nga prilli/maj deri në tetor (thirrja publikohet në rrjetet sociale).

Vizitat në azil jashtë datave të paraqitura nuk janë të mundshme.