Фондацијата „Заеднички пат“ секојдневно се грижи за потребите на старите лица во Загреб. Работи да им обезбеди подобри услови за живот, достоинствено, квалитетно и активно стареење, неопходна грижа и соодветна заштита на нивните права.

Работата на оваа Фондација се заснова на принципите на филантропија, волонтеризам и солидарност. Тие работат на остварување на својата мисија преку застапување, директна грижа за старите лица и различни активности и акции, се со поддршка на заедницата.

Инес Врбан, менаџер на Фондацијата и Карла Хорват Црногај, проект менаџер, ни кажаа како Заедничкиот пат секојдневно носи позитивни промени во животот на постарите сограѓани.

Како настана Фондацијата „Заеднички пат“? Како се разви вашата мисија?

Карла: Фондацијата Заеднички пат беше основана од градското собрание на Град Загреб во 2005 година, но требаше да поминат уште неколку години пред да се постигнат техничките и материјалните предуслови за редовна работа во 2009 година. Во текот на следните години, градската управа обезбедува Фондација со простор за управување и користење на постари лица, како и за спроведување на едукативни, советодавни и истражувачки активности на Фондацијата, која денес управува со заедница на станбени единици и два сениорски центри во населбите Јарун и Доњи град.

Инес: На иницијатива на Здружението на пензионери, а пред се за спречување на злоупотреба на договорите за доживотна издршка. Охрабрен од оваа иницијатива, основачот одлучил да ја основа Фондацијата „Заеднички пат“, која би овозможила поширока слика за подобрување на квалитетот на животот на постарите граѓани на градот Загреб.

Која беше вашата мотивација за работа во непрофитниот сектор?

Инес: Најмногу ме инспирираше дефиницијата за граѓанско општество, а тоа е улогата на невладините организации како коректори на општеството. Сакав да бидам на страната на оние кои се обидуваат да го направат светот подобро место преку нивните постапки. Граѓанскиот сектор нуди можност за поголема креативна работа и слобода на движење од ригидниот формализам на јавниот сектор.

Карла: Веднаш по дипломирањето, се вработив во разумно корпоративно опкружување, иако тоа беше во музичката индустрија. Следеше шок кога се соочив со толеранција на случајниот сексизам и станав цел на хомофобично малтретирање. Иако релативно брзо се снајдов, најдов друга работа и дадов отказ, бев свесна дека не секој може да излезе од таква ситуација. И не е фер прашањето дали некој живее со секојдневна дискриминација да зависи од почетната позиција, животот и карактерните околности на таа личност. Бидејќи веќе сум борбена, заклучив дека вреди да се искористи таа особина за да се работи за повисоки цели. Но, вистинското прашање е - од каде потекнува мотивацијата да се остане во непрофитниот сектор? Бидејќи исцрпеноста во нашиот сектор е само прашање на време и изворите на благодарност се спорадични.

Како се финансира Заедничката патека? Со кои типови донатори и на кој начин соработувате? На кои начини можат оние кои сакаат да ја поддржат работата на Фондацијата?

Карла: Удел од средствата на Фондацијата на годишно ниво gi издвојува финансиерот, односно Градот Загреб, но дополнителни средства за работа се собираат од различни извори - преку апликации за проектни тендери, донации од граѓани и компании, како и организирање на хуманитарни акции и кампањи за групно финансирање. Донатори на Фондацијата се граѓани, деловни субјекти, непрофитни организации, трговски друштва, корпорации и други.

Инес: Оние кои сакаат да ја поддржат нашата работа можат да го направат тоа на различни начини, а особено сакам да нагласам дека некои од суштинските донации за нас не се финансиски. Затоа, контактирајте не самоуверено доколку сакате да се вклучите во нашата работа - во центрите за сениор има цела низа волонтери кои донираат време, внимание и експертиза на своите постари сограѓани, а нашите постари секогаш знаат како уникатно да возвратат.

На кои начини ја вклучувате заедницата во вашата работа и што ви носи тоа?

Карла: Како што штотуку опиша Инес, охрабрувањето на волонтерството е крвотокот на нашите програми во заедницата. Ангажираните граѓани волонтираат во центрите за постари лица, со што ја одржуваат разновидноста на нивните програми - а со тоа и привлечноста. Волонтерите припаѓаат на различни групи, а тие често се жители на населбите во кои работат центрите. Преку нивното вклучување, ние како организација го зајакнуваме контактот со заедниците во кои работиме. Значителен дел од нашите волонтери се студенти. Преку ова меѓугенерациско волонтирање, остваруваме контакт со помладите генерации, кои знаат како да придонесат со нови и свежи пристапи во работата на Фондацијата. Посебно го охрабруваме волонтерството меѓу постарите лица, што дополнително го развива односот со крајните корисници и им дава директен увид во нивните потреби.

На кој начин и во кои области треба да се подобри животот на старите лица во Хрватска? Како функционира Заедничката патека на ова?

Инес: Фондацијата Common Path се фокусира на развивање услуги кои го продолжуваат независниот живот на старите лица во нивните домови. Бидејќи тоа е област со најширок спектар на корисници: речиси 80 проценти од луѓето стануваат невидливи во очите на општеството на некој начин кога ќе се пензионираат. Тоа се оние кои не се корисници на центрите за социјална заштита, кои немаат никаква акутна потреба од егзистенцијално значење, но имаат потреба и потенцијал за активно учество во животот на заедницата. Сите форми на вонинституционална грижа го олеснуваат вклучувањето на старите лица во структурата на општеството: организирано домување, помош дома и организирани капацитети за дружење и учење. Она што допрва треба да се развива кај нас е враќањето на старите лица на пазарот на труд, кое не мора нужно да биде придружено со финансиски бенефит.

Образовните активности се суштински дел од вашата работа. Како изгледаат тие? Кој домен  во образованието е попосакуван, а кој е најбаран?

Карла: Едукативните активности на Фондацијата „Заеднички пат“ се поделени на едукација на нашите корисници и едукација на луѓе кои доаѓаат во контакт со постарите лица во нивната работа. Образованието за стари лица вклучува различни гранки - од секогаш привлечните странски јазици и креативни курсеви до особено важни лекции за старите лица за користење на компјутери и мобилни телефони. Од стручните едукации, најмногу ги бараат високообразовните институции со кои партнерски спроведуваме студентска пракса. Менторството е исто така многу важно за помладите волонтери кои работат со корисници во нивните идни професии, на пример, подучување јазици на странски студенти.

Инес: Образованието за комуникација и работа со постари луѓе би било особено неопходно за јавните услуги, како што покажуваат резултатите од нашето истражување. Имено, се покажа дека постарите лица биле најизложени на негирање на правата и занемарување на јавните простори, што вклучува ситуации како справување со администрација и комуникација на шалтери во институции од различен тип. Во исто време, еден од најголемите проблеми се покажа дека е недоволната информираност кај вработените за спецификите на комуникацијата со старите лица и основите за препознавање на случаи на експлоатација, манипулација и дискриминација.

Застапувањето е исто така суштинска област на активност за вашата Фондација. Кажете ни повеќе за вашите активности на застапување.

Карла: Застапувањето главно се занимава со активности во рамките на различни мрежи, каде во соработка со други организации, разгледува начини на кои јавните политики би можеле да го фаворизираат подобрувањето на статусот на старите лица во Хрватска. Постои, на пример, Senior 2030, тематска мрежа која развива насоки за развивање јавни политики поврзани со старите лица, од поддршка на активно здраво стареење до создавање нови добра и услуги кои поддржуваат независно живеење. На европско ниво, Старосната платформа е од витално значење во оваа област како најголема мрежа на организации кои се занимаваат со постари луѓе и чиј член е Фондацијата.

Инес: За нашиот контекст, важно е да се работи на достапноста и безбедноста. Можеме да очекуваме дека здравствените услуги ќе бидат сè помалку достапни, а неопходно е да се осигураме дека тоа не е случај за постарите лица. Со оглед на неизвесноста на економските движења, важно е да се започне со развивање на нови форми на дополнување на пензискиот систем, кои би можеле, на пример, да се реализираат преку различни форми на осигурување. Едукацијата на постарите е исто така клучна; образованието и директната поддршка се предуслови за безбедно тргување со капиталот. Јавните политики треба да се занимаваат со сето горенаведено - а тоа може да се олесни со охрабрување на самозастапувањето на самите постари лица.

На кои други активности сте најмногу фокусирани во моментов? Кои се најважните планови и цели кои планирате да ги реализирате во иднина?

Карла: Сите активности на Фондацијата Заеднички пат придонесуваат за сеопфатната цел за продолжување на независното живеење на постарите лица - од развивање програми кои ја одржуваат виталноста преку вклучување во животот на заедницата до активности за истражување и објавување. Во исто време, развојот на организирани форми на домување и, генерално, алтернативни форми на домување за постарите луѓе е значајно за иднината на земјата каде што населението брзо старее.

Инес: Од 2020 година, Фондацијата поттикнува воведување систем за контрола на квалитетот во грижата за стари лица и спроведува едукација во домовите за стари лица во Хрватска. Бројни земји од ЕУ веќе го воведоа E-Qualin, а имплементацијата на овој модел создава меѓународна платформа за размена, обезбедувајќи квалитетни услови за тестирање на социјалните иновации (на пример, заедници во домаќинствата). Искуствата од други земји покажуваат дека системот влијае на задоволството на корисниците од услугите за социјално домување и тие на членовите на семејствата и вработените. Преку Фондацијата, Хрватска го следи европскиот тренд на оптимизирање на социјалната заштита.

Како мислите дека Фондацијата Заеднички пат придонесува за развојот на филантропијата во Хрватска?

Карла: Специфично за Фондацијата е тоа што ја поттикнува филантропијата кај постарите лица. Нашите корисници самостојно избираат повод за хуманитарна акција, која потоа ја спроведуваат со наша логистичка поддршка. Тоа не се акции од големи размери, но се од големо значење за оние на кои им се наменети. На некој начин, сите активности насочени кон старите лица ќе придонесат и за филантропијата на долг рок. Подигнувањето на видливоста на потребите на старите лица го зголемува филантропскиот потенцијал поврзан со овие теми.

Инес: За жал, во Хрватска, трезорот сè уште не фатил цврсти корени во приватниот и бизнис секторот. Има простор и за поактивна улога во јавните политики, а постојат и модели за поттикнување на филантропијата. На меѓународно ниво имаме бројни примери на позитивни практики, од кои многу ги вклучуваат старите лица како целна група.

Кои се најголемите предизвици со кои се соочувате на работа?

Инес: Сребрената економија, иако е сè поважна гранка на економијата во западното општество, сè уште не е препознаена како приоритет за развој во Хрватска - и ова е нешто што мора да се промени ако сакаме да се справиме со последиците на демографската слика на општеството во иднина, како што секако се појавуваат сега. Дополнително, сеприсутни се долгорочните ограничувањата што произлегуваат од контекстот на дејствување: граѓанскиот сектор е ангажиран, но нема доволно капацитет, а институциите ја немаат потребната флексибилност за фундаментални системски промени.

Кои се најголемите успеси што ги постигнала Фондацијата досега, а што сè уште сакате да постигнете?

Инес: Континуитетот на дејствување е најважната работа за секоја организација која се занимава со луѓе. Во овие речиси 15 години непречено учество во секојдневниот живот, Фондацијата Заеднички пат стана реалност во населбите каде што работи - со обезбедување на постојана мрежа за поддршка, довербата што ни ја дадоа нашите корисници е оправдана. Сепак, нема да застанеме тука туку ќе продолжиме да работиме на побезбедна и подобра позиција за постарите граѓани. Имаме намера ова да го имплементираме активно преку формирање активни политики и развивање посилни и подалекусежни врски со деловниот сектор во развојот на нови услуги.