Filantropia ndërkufitare në Ballkanin Perëndimor

Ekzaminimi i kornizës ligjore dhe mundësive për përmirësimin e mjedisit mundësues

Hyrje

Lidhja rajonale është çelësi për tejkalimin e betejave dhe traumave të së kaluarës dhe ndërtimin e një të ardhmeje më të denjë për të gjithë ata që tashmë jetojnë dhe vijnë në rajon. Filantropia ka potencialin për të bërë pikërisht këtë dhe e bën më të lehtë për njerëzit në të gjithë rajonin e Gjashtëshes së Ballkanit Perëndimor (BP6[1]) të ndihmojnë dhe mbështesin njëri-tjetrin duke dhuruar. Filantropia luan një rol vendimtar në Ballkanin Perëndimor duke ofruar përgjigje të menjëhershme ndaj krizave, duke kontribuar në zgjidhjet afatgjata shoqërore dhe duke nxitur solidaritetin.

Organizatat lokale të shoqërisë civile në rajon mbështeten shumë në burime të jashtme financimi si BE-ja, organizatat dhe fondet ndërkombëtare, fondacionet private dhe agjencitë e zhvillimit. Megjithatë, ka përpjekje në secilin prej vendeve të BP6 për të përmirësuar kornizën ligjore dhe për të inkurajuar më shumë kontribute filantropike nga kompanitë dhe individët për qëllime të mira sociale. Kjo jo vetëm që ofron opsione më fleksibile financimi dhe diversifikon portofolet e financimit, por gjithashtu ndihmon në ndërtimin e besimit, krijimin e partneriteteve me aktorët lokalë dhe adresimin e çështjes së varësisë nga donatorët. Në kontekstin politik të BP6, ku regjimet kalimtare ose hibride[2][3] janë të zakonshme, këto përpjekje janë të rëndësishme për qëndrueshmërinë e shoqërisë civile.

Filantropia luan gjithashtu një rol të rëndësishëm në promovimin e solidaritetit dhe ndërtimin e urave midis njerëzve në Ballkanin Perëndimor të trazuar. Ndërsa statistikat zyrtare nuk ofrojnë informacion mbi gjurmimin e filantropisë, baza e të dhënave Giving Balkans e Catalyst zbulon një rritje të filantropisë vit pas viti. Filantropia ndërkufitare pengohet nga korniza të paqarta ligjore dhe vendime ad-hoc për lehtësimin e taksave, pavarësisht se marrëveshjet tregtare rajonale si CEFTA dhe Open Balkans kanë ulur barrierat për tregtinë rajonale ndërkufitare. Megjithatë, të dhënat e Giving Balkans tregojnë se kur një fatkeqësi godet një pjesë të rajonit, dhurimi nga vendet fqinje është një përgjigje automatike e solidaritetit.

Ky studim shqyrton të dhënat e Giving Balkans të Catalyst, nga janari i vitit 2014 deri në mars të vitit 2023 për të zbuluar modelet dhe trendet e ndryshme të donacioneve në rajon. Së fundi, studimi mund të zbulojë strategji të mundshme për ndryshime që mund të nxisin një mjedis më mbështetës dhe të favorshëm për kontribute financiare ose në natyrë përtej kufijve të Ballkanit Perëndimor duke adresuar barrierat ekzistuese dhe duke gjetur mundësi.

Përmbledhje e dhurimit rajonal

Analiza e mëposhtme paraqet një pamje të dhurimit ndërmjet shteteve dhe perspektivën për donatorët, pranuesit dhe shkaqet që i motivojnë njerëzit dhe kompanitë në rajonin e BP6 për të dhuruar përtej kufijve.

Dhurimi në gjashtëshen e Ballkanit Perëndimor – Vendas kundrejt Ndërkufitar

Përderisa pati një rënie në vlerën e përgjithshme të donacioneve në shtetet e BP6 që nga viti 2021 dhe 2022, vëllimi është ende shumë më i madh se në periudhën 2014-2019. Kjo rënie mund t'i atribuohet lodhjes së donatorëve si rezultat i dhurimit të zgjeruar për KOVID-19, veçanërisht në vitin 2020 (më shumë se 100 milionë euro), së bashku me krizën ekonomike dhe energjetike që pasoi. Megjithatë, ka një perspektivë më premtuese për vitin 2023 pasi vëllimi i përgjithshëm i donacioneve në tremujorin e parë të atij viti është tashmë më shumë se gjysma e asaj që u dhurua në periudhën 2017 - 2019 (më shumë se 20 milion euro në tremujorin e parë të 2023 kundrejt më pak se në 40 milionë në vitet 2017, 2018 dhe 2019), dhe më shumë se sa është dhuruar në  periudhën 2014-2016.

Për sa i përket dhurimit ndërkufitar, viti 2023 është tashmë një vit rekord sa i përket dhurimit për vendet e tjera, ku 70% e tyre destinohen drejt vendeve të tjera. Kjo është kryesisht për shkak të kontributeve masive të dhëna për të mbështetur Turqinë pas tërmeteve shkatërruese në shkurt të vitit 2023. Majat e tjera të dhurimit janë në vitin 2014 dhe 2020, të shkaktuara nga përmbytjet që goditën Ballkanin në vitin 2014 dhe kriza nga KOVID-19  dhe tërmeti në Shqipëri në vitin 2019.

Figura 1 paraqet një përmbledhje të vëllimit të dhurimit të përgjithshëm të shteteve të BP6 në periudhën 2014-2023

Figura 2 është një pasqyrë e vëllimit të dhurimit ndërkufitar të shteteve të BP6 në periudhën 2014-2023

Dhurimi ndërkufitar i BP6 - Në cilat shtete janë destinuar donacionet

Pjesët e mëposhtme sqarojnë se si çdo vend i BP6 i shpërndau donacionet e tij në vendet e tjera në rajonin e BP dhe gjetkë në mbarë globin[4] në periudhën e ekzaminuar (nga janari i vitit 2014 deri në mars të vitit 2023). Është e rëndësishme të theksohet se grafikët përshkruajnë vetëm raportin e rasteve të dhurimit me pranuesit në shtete të tjera drejtpërdrejt.

Ka edhe donacione të mbledhura brenda vendit dhe të transferuara përtej kufijve, por vendet se ku janë dërguar nuk dihen. Megjithatë, është e sigurt të supozohet se shpërndarja e këtyre fondeve të mbledhura brenda vendit ndjek një shpërndarje të ngjashme siç tregohet në grafikët. Për qartësim, ato fonde të mbledhura nga brenda shfaqen veçmas në një tabelë në fund të paragrafit.

Kosova

Janë regjistruar donacione nga Kosova në shtetet e tjera të BP6, por ato për BIH dhe Malin e Zi janë minimale në krahasim me ato të destinuara drejt Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë. Turqia pranoi pjesën më të madhe të donacioneve ndërkufitare për shtetet e tjera, duke zënë 6% të të gjitha rasteve të dhurimit të regjistruara. Kur merret parasysh vëllimi i donacioneve, Turqia është edhe më dominuese, duke pranuar 24% të të gjitha donacioneve. Shqipëria pranoi 62% të shumës së përgjithshme.

Serbia

Serbia ka dhuruar për të gjitha shtetet e tjera të BP6, por donacionet për Shqipërinë kanë qenë minimale. Jashtë BP6, Italia (KOVID-19), Kroacia (tërmetet, veçanërisht ai në Petrinja në fund të vitit 2020) dhe Turqia (tërmeti në vitin 2023) kanë pjesën më të madhe të donacioneve midis shteteve që nuk bëjnë pjesë në BP6, me 19%, 14% dhe 11% të totalit të donacioneve, përkatësisht. Në anën tjetër, Kosova ka pranuar pjesën më të madhe të donacioneve të regjistruara, duke marrë16% të vëllimit të përgjithshëm.

Mali i Zi

Nga pjesa tjetër e shteteve të BP6, Serbia ka marrë më së shumti donacione nga Mali i Zi, e ndjekur nga Kosova, BIH, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut. Kur bëhet fjalë për shtetet e tjera, dallohet Kroacia. Situata është e ngjashme kur shikohet vëllimi i donacioneve – Serbia pranoi një pjesë dominuese prej 79% të donacioneve ndërkufitare të Malit të Zi.

Bosnja dhe Hercegovina

Kosova dhe Serbia përbëjnë shumicën e donacioneve nga Bosnja dhe Hercegovina për shtetet e tjera të Ballkanit Perëndimor, ndërsa Mali i Zi, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut morën një pjesë më të vogël. Ngjashëm është edhe sa i përket vëllimit të donacioneve; Kosova dhe Serbia kanë marrë 14% dhe 13% përkatësisht. Por BIH është një nga vendet e BP6 që dhuron më shumë për të tjerët (në total) sesa për një shtet individual të BP6. Më së shumti janë regjistruar raste të dhurimit për Kroacinë dhe Turqinë (tërmetet), Sirinë dhe Ukrainën (refugjatë, luftë).

Maqedonia e Veriut

Ashtu si BIH, Maqedonia e Veriut ka më shumë raste të dhurimit drejt shteteve që nuk bëjnë pjesë në BP6 sesa për në rajon - pothuajse gjysma e të gjitha rasteve të dhurimit. Serbia zë gati një të katërtën, Shqipëria dhe Kosova pranuan 12%, ndërsa BIH dhe MNE pranuar raste dhurimi pa shumë vlerë. Shtete të tjera janë Turqia, Ukraina dhe Kroacia. Megjithatë, është ndryshe sa i përket vëllimit – 75% e donacioneve i drejtoheshin Shqipërisë, ndërsa Serbia ka marrë më pak se 1%, pavarësisht një përqindje të konsiderueshme në rastet e regjistruara. Një pjesë e konsiderueshme e donacioneve ka marrë edhe Turqia me 16%.

Përbërja e donacioneve të mbledhura në vend për tu dhuruar jashtë kufijve

Tabela paraqet donacionet e mbledhura brenda vendit (përqindja e vëllimit dhe shuma e përgjithshme) dhe të transferuara përtej kufijve për çdo shtet.

Tabela 1 Përbërja e donacioneve të mbledhura në vend për tu dhuruar jashtë kufijve

Shkaqet dhe temat që mbështet BP6 në rajon – Rastet dhe vëllimi

Në përputhje me analizën e mëparshme, shtetet e BP6 shprehën reagim më të konsiderueshëm ndaj Menaxhimit të fatkeqësive natyrore/Emergjencave në shtete të tjera, me përjashtim të Serbisë, e cila kishte një fokus dominues në Lehtësimin/Zbutjen e varfërisë. Ndërsa KOVID-19 shkaktoi donacione të konsiderueshme brenda secilit vend, ai nuk rezultoi në dhurime të konsiderueshme ndërkufitare, me përjashtim të Shqipërisë.

Figura 9 Lloji kryesor i temave të mbështetura - Përqindja e rasteve të dhurimit

Për sa i përket vëllimit BP6  dhuroi në të njëjtën periudhë, Menaxhimi i Fatkeqësive natyrore / Emergjencave mbetet më dominuesi (madje edhe në Serbi, megjithëse më pak se në vendet e tjera). Megjithatë, në Shqipëri, pjesa më e madhe e dhurimit ndërkufitar u destinua për Shëndetësi/ Trajtime mjekësore.

Figura 10 Lloji kryesor i temave të mbështetura - Përqindja e vëllimit

Kategoria kryesore e donatorëve në dhurimin ndërkufitar

Në BP6, qytetarët përmes dhurimit të shumicës individuale janë kategora më dominuese e donatorëve kur merren parasysh rastet e dhurimit.

Figura 11 Kategoria kryesore e donatorëve - Përqindja e rasteve të dhurimit

Sa i përket vëllimeve të donacioneve, është evidente se kategoria më e rëndësishme e donatorëve në ALB, MNE dhe BIH mbeten qytetarët nëpërmjet donacioneve të shumicës individuale. Në MKD dhe në Kosovë dominojnë donacionet individuale, ndërsa donacionet e korporatave janë kontribuesit kryesorë në vëllimin e donacioneve në Serbi.

Figura 12 Kategoria kryesore e donatorëve - Përqindja e vëllimit

Pranuesit (rajoni, specifikat e shtetit)

Gjatë periudhës së monitoruar, pranuesit kryesorë të donacioneve nga gjashtë vendet e  Ballkanit Perëndimor ishin individë ose familje dhe organizata jofitimprurëse. Donatorët nga Kosova dhe Maqedonia e Veriut kryesisht dhuruan për individë ose familje si në rastete dhurimit ashtu edhe në vëllim, ndërsa donatorët nga Bosnja dhe Hercegovina kryesisht dhuruan për organizata jofitimprurëse në të dyja rastet. Në Serbi, Mal të Zi dhe Shqipëri, ka pasur më shumë raste të dhurimit për individë apo familje, ndërsa organizatat jofitimprurëse kanë marrë një vëllim më të madh donacionesh nga këto tre vende. Është interesante se për Malin e Zi dhe Kosovën, pranuesit e dytë më të mëdhenj sa i përket vëllimit të donacioneve, ishin autoritetet.

Figura 13 Kategoria kryesore e pranuesit – Përqindja e rasteve të dhurimit​

Figura 14 Kategoria kryesore e pranuesit – Përqindja e vëllimit  ​

Korniza rregullatore për filantropinë në BP6

Raporti i Rajonit të Indeksit të Mjedisit të Filantropisë Globale 2022 ka zbuluar se vendet e BP6 kanë një mjedis mesatarisht të favorshëm për filantropi. Megjithëse mjedisi rregullator për formimin dhe funksionimin e një organizate filantropike (OF) është i favorshëm, politikat tatimore për dhurimin dhe pranimin e donacioneve kërkojnë përmirësim pasi proceset administrative mund të jenë të rënda, duke kërkuar kohë dhe burime të konsiderueshme. Për më tepër, marrëdhënia midis qeverive dhe OF-ve është bërë më pak mbështetëse për shkak të faktorëve të tillë si ulja e fondeve publike, sulmet e qeverisë ndaj organizatave të të drejtave të njeriut, mungesa e transparencës ose promovimi i pamjaftueshëm i filantropisë.

Duke ndjekur Metodologjinë e Indeksit të Mjedisit të Filantropisë Globale, në nivel rajonal do të analizohen aspektet e mëposhtme të mjedisit të favorshëm për filantropinë:

1. Formimi/Regjistrimi, Veprimtaria, Shpërbërja e Organizatës Filantropike
2. Mjedisi politik
3. Mjedisi ekonomik
4. Mjedisi social-kulturo

Tatimet, që ndikojnë drejtpërdrejt në dhurimin në BP6, do të analizohen nga shteti në shtet. Një pamje e përgjithshme mbi mundësitë (ose mungesën) për donacionet ndërkufitare të BP6, si dhe shembuj të ndryshëm rregullimi dhe zgjidhjesh për donacione më të lehta ndërkufitare, jepen në fund të paragrafit.

Mjedis më i madh për filantropi - Perspektiva rajonale

Formimi/Regjistrimi, Veprimtaria, Shpërbërja e OF-ve

Në të gjithë rajonin, ekzistojnë rregulla dhe rregullore të qëndrueshme dhe të paqarta në lidhje me krijimin, funksionimin dhe mbylljen e OF-ve. Megjithatë, Shqipëria prezantoi një ligj të ri në lidhje me larjen e parave dhe financimin e terrorizmit në vitin 2019. Ky ligj, Ligji nr. 33/2019, i klasifikoi OF-të si me rrezik të lartë për larje parash dhe financim terrorizmi, duke i detyruar ato të kryejnë vlerësime të rrezikut për parandalimin e  mbikëqyrjes së tepruar të qeverisë. Në Serbi, pesëdhjetë e shtatë OSHC (përfshirë edhe OF) dhe media të pavarura u hetuan nga Administrata Serbe për Parandalimin e Larjes së Parave dhe Financimit të Terrorizmit (APML) në vitin 2020. Menjëherë pasi një tabloid i shtypur i lidhur me shtetin publikoi një shtojcë me tetë faqe për ato organizata, duke vënë në pikëpyetje burimet e tyre të financimit dhe misionet, me sa duket  kjo ishte arsyeja e vetme që ato organizata u hetuan.

Mjedisi Politik

Siç u theksua më herët, Freedom House klasifikon secilin nga vendet e BP6 si me një Regjim Tranzicional ose Hibrid për sa i përket gjendjes së tyre demokratike dhe klima politike për filantropi në rajonin e BP6 mund të përmirësohet. Marrëdhënia ndërmjet qeverive të vendit dhe OF-ve duket si e brishtë në këtë zonë. Transparenca në bashkëpunim, vendimmarrje dhe procese financimi ka pësuar rënie  në Shqipëri dhe Mal të Zi. Në Serbi, tensioni midis qeverisë dhe llojeve të ndryshme të OShC-ve është rritur. Përkushtimi për promovimin e filantropisë është zvogëluar në Maqedoninë e Veriut dhe mungon në Bosnje dhe Hercegovinë.

Financimi publik i ndarë për OF-të është zvogëluar ndjeshëm në vende si Shqipëria dhe Serbia për shkak të pandemisë KOVID-19 dhe ka mbetur i ulët, ndërsa mjedisi ekonomik për OF-të është përmirësuar në Kosovë dhe Mal të Zi vitet e fundit. Kosova dhe Maqedonia e Veriut kanë zbatuar strategji të reja dhe plane veprimi për të përmirësuar shoqërinë civile, duke ofruar mundësi për të përmirësuar klimën politike për filantropi.

Indeksi i Qëndrueshmërisë së OShC-ve të USAID-it vlerëson qëndrueshmërinë financiare të OSHC-ve, duke përfshirë edhe OF-të, si dimensionin më pak të zhvilluar nga të shtatë vendet që monitoron në secilin prej vendeve të BP6[5] në vitin 2021. Megjithatë, Mjedisi Ligjor në rajon është vlerësuar relativisht më mirë, përveç në Serbi dhe Maqedoninë e Veriut.[6]

Mjedisi Ekonomik

Vendet në rajon përballen me vështirësi në nxitjen efektive të ekonomive të tyre për shkak të keq menaxhimit, korrupsionit dhe papunësisë së lartë. Fatkeqësisht, fatkeqësitë si tërmeti i vitit 2019 në Shqipëri dhe pandemia e KOVID-19 e kanë përkeqësuar situatën, duke penguar progresin ekonomik që disa vende kishin filluar të përjetonin. Si rezultat, ka më pak hapësirë për donacione. Kriza ekonomike dhe energjetike që pasoi, së bashku me normat e përshkallëzuara të inflacionit, penguan më tej zhvillimin ekonomik në rajonin e Ballkanit Perëndimor.

Mjedisi socio-kulturor

Vendet e Ballkanit Perëndimor kanë një traditë të pasur filantropie dhe solidariteti, e cila karakterizohet gjithashtu nga vlerat e tyre shoqërore dhe diversiteti fetar. Njerëzit në rajon shfaqin një ndjenjë të fortë uniteti dhe kontribuojnë me dëshirë për komunitetet e tyre. Megjithatë, donatorët në këtë zonë duket se kanë njohuri të kufizuara në lidhje me OF-të dhe mungesë besimi në filantropinë institucionale, megjithëse kjo po ndryshon gradualisht pasi më shumë organizata miratojnë teknika të ndryshme për mbledhjen e fondeve dhe po provojnë qasje të reja. Në Mal të Zi, një sondazh i organizuar në vitin 2019 tregoi se më shumë individë besojnë se fondet e mbledhura për aktivitete filantropike janë përdorur në mënyrë të duhur në krahasim me vitin 2012.

Tatimet dhe çështjet fiskale – Profilet e vendeve të BP6

Shqipëria

Lëvizja e kapitalit ose e parave të gatshme përtej kufijve është përgjithësisht e pakufizuar, me përjashtim të rregulloreve që lidhen me larjen e parave që kërkojnë prova të financimit ose pagesës. Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se zbritjet tatimore të korporatave dhe përjashtimet për donacionet e bëra brenda një shteti nuk zbatohen për donacionet ndërkufitare. Donacionet në natyrë trajtohen si mallrat e tjera të eksportuara dhe i nënshtrohen TVSH-së dhe detyrimeve doganore. OF-të mund të përfitojnë një përjashtim nga TVSH-ja doganore për mallra të caktuara të importuara, por jo për eksporte.

Bosnja dhe Hercegovina

Personave juridikë që dhurojnë për sektorët me interes publik u jepen lehtësime tatimore nëpërmjet zbritjeve tatimore, siç përcaktohet nga rregulloret në fuqi. Shuma e zbritjes tatimore llogaritet në bazë të të ardhurave totale të personit juridik tatimpagues. Si dhurimet në para ashtu edhe ato në natyrë të bëra nga persona juridikë janë të përjashtuar nga tatimi. Në mënyrë të ngjashme, dhurimet e bëra nga individët janë gjithashtu të përjashtuar nga tatimi.

Kosova

Në Kosovë, individët, korporatat dhe donacionet nga burime të tjera mund të marrin një zbritje prej 10% në të ardhurat e tyre të tatueshme nëse dhurojnë për përfituesit e përshtatshëm për ndihmë humanitare, shëndetësi, arsim, fe, shkencë, kulturë, mbrojtje të mjedisit dhe sport. Këta përfitues të përshtatshëm përfshijnë organizata jo-tregtare dhe OSHC që angazhohen drejtpërdrejt në aktivitete që lidhen me fushat e përmendura më sipër. Megjithatë, dispozitat për OSHC-të në Ligjin për tatimin mbi të ardhurat e korporatave janë të paqarta pasi nuk specifikohet nëse përjashtimet nga tatimet standarde të korporatave vlejnë për të gjitha OSHC-të apo vetëm për ato me status të përfitimit publik.

Mali i Zi

Personat juridikë mund të marrin stimuj tatimorë përmes zbritjeve tatimore për donacionet e bëra në fusha me interes publik. Për llogaritjen e zbritjes për këto donacione përdoren të ardhurat totale bruto të personit juridik. Për më tepër, donacionet e bëra nga persona juridik në formën e parave të gatshme, mallrave dhe shërbimeve janë të përjashtuara nga tatimi. Gjithashtu, dhurimet e bëra nga individët janë gjithashtu të përjashtuara nga tatimi.

Maqedonia e Veriut

Personat juridik që dhurojnë për fusha me interes publik mund të përfitojnë stimuj tatimorë në formën e zbritjeve. Zbritja llogaritet në bazë të të ardhurave totale të njësisë ekonomike. Për më tepër, personat juridikë janë të përjashtuar nga pagesa e taksave për donacionet e bëra në formën e parave të gatshme, mallrave ose shërbimeve.

Serbia

Në Serbi, donacionet e një kompanie mund të zbriten si shpenzime në bilancin e saj tatimor, bazuar në nenin 15 të Ligjit për tatimin mbi fitimin. Ligji lejon zbritjet deri në 5% të të ardhurave totale të kompanisë për shpenzimet që lidhen me kujdesin shëndetësor, arsimin, shkencën, përpjekjet humanitare, fenë, sportin, mbrojtjen e mjedisit dhe kontributet në institucionet ose ofruesit e mbrojtjes sociale. Fatkeqësisht, individët nuk përfitojnë lehtësim tatimor për donacionet, të cilat nuk përjashtohen nga taksat. Donacionet monetare nuk janë të tatueshme.

Rregullore dhe zgjidhje për donacione më të lehta ndërkufitare

Praktika e Ballkanit Perëndimor

Në BP6, nuk ka kufizime për donacionet ndërkufitare. Megjithatë, stimujt tatimorë janë të kufizuar dhe kostot e transaksioneve bankare dhe procedurat e regjistrimit mund të ndryshojnë për dërgimin ose pranimin e donacioneve përtej kufijve. Në shumicën e vendeve të rajonit, donacionet ndërkufitare nuk janë të kualifikuara për zbritje tatimore. Megjithatë, në Kosovë, OF-të mund të gëzojnë lirim nga TVSH-ja për donacionet bamirëse të dërguara në natyrë. Në Maqedoninë e Veriut, zbritjet tatimore zbatohen për donacionet ndërkufitare për fatkeqësitë natyrore ose humanitare. OF-të në BP6 mund të marrin donacione ndërkufitare pa asnjë kufizim dhe shpesh marrin stimuj të ngjashëm tatimor si kontributet e bamirësisë vendase.

Praktika e BE-së

Në shumicën e vendeve të BE-së, donacionet ndërkufitare nuk inkurajohen si praktikë standarde. Ndërsa ekziston një parim i mosdiskriminimit në ligjin tatimor në lidhje me aktivitetet me përfitim publik, çdo shtet anëtar mund të vendosë rregulloret e veta. Megjithatë, disa skenarë specifikë mund të kualifikohen për një ndihmë nëse subjekti i huaj plotëson kritere specifike vendase dhe/ose ndërkombëtare, dhe disa shtete anëtare kanë prezantuar disa stimuj.

Për të adresuar këtë çështje brenda BE-së dhe për të thjeshtuar donacionet ndërkufitare, Rrjeti Transnacional Giving Europe lidhet përtej kufijve dhe mundëson donacione në para me efikasitet tatimor në 20 vende të BE-së – si rrjet, është një strukturë ligjore e krijuar në vende të ndryshme evropiane ku banojnë donatorët. Kështu, rrjeti u mundëson donatorëve, korporatave dhe individëve që banojnë në një nga vendet pjesëmarrëse të mbështesin financiarisht organizatat jofitimprurëse në vendet e tjera anëtare duke përfituar drejtpërdrejt nga avantazhet tatimore të parashikuara në legjislacionin e vendit të tyre të banimit.

Përvoja në pjesë të Azisë dhe Australisë

Në shumë vende të Jugut, Juglindje, të Azisë Lindore dhe Australi, bamirësitë përballen me kufizime specifike dhe të rrepta kur veprojnë jashtë vendit. Qeveritë në rajon janë të shqetësuara për larjen e parave dhe financimin e terrorizmit, gjë që ka çuar në rritjen e mbikëqyrjes së dhurimit jashtë shtetit. Kufizimet mund të përfshijnë kërkesat për miratimin e qeverisë për përdorimin e fondeve, rregulloret bankare për transaksionet dhe kërkesat shtesë të raportimit për financimin dhe aktivitetet ndërkufitare. Ndërsa këto kontrolle janë të nevojshme për të parandaluar transaksionet e paligjshme, shpesh nuk ka një listë të qartë kontrolli të pajtueshmërisë, e cila mund të shkaktojë shqetësime të mëdha për donatorët.

Rajoni është shtëpia e shumë prej individëve më të pasur në botë dhe një objektiv kryesor për donatorët dhe filantropët e rëndësishëm. Me një popullsi të kombinuar prej gati 3 miliardë banorësh vetëm në Indi dhe Kinë, rajoni përballet me çështje të rëndësishme globale që kërkojnë vëmendje. Megjithatë, lundrimi i rregulloreve të ndryshme dhe barrierave gjuhësore dhe ndërtimi i marrëdhënieve të forta me donatorët paraqesin sfida shtesë. Ky rajon ende duhet të krijojë donacione më efikase ndërkufitare dhe prioritetet mund të jenë rregullimi më i mirë dhe ndërtimi i infrastrukturës filantropike që promovon kulturën e filantropisë.

Marrëveshjet bilaterale

Në rrethana të caktuara, dhurimi për një OF të huaj mund të rezultojë në lehtësim tatimor dhe stimuj të tjerë nëse vendet kanë marrëveshje bilaterale për të lejuar një lehtësim të tillë. Për shembull, Shtetet e Bashkuara kanë marrëveshje me Kanadanë, Meksikën dhe Izraelin që lehtësojnë këtë proces. Në mënyrë të ngjashme, Holanda dhe Barbados, si dhe Meksika dhe Barbados, kanë dispozita në traktatet e tyre që lejojnë që donacione të tilla të marrin lehtësim tatimor.

Rekomandime
 

RRITJA E NDËRGJEGJËSIMIT PËR DHURIMIN FILANTROPIK NË RAJON

Aq sa nevojiten ndërgjegjësimi dhe njohuritë mbi filantropinë në nivel lokal dhe kombëtar, po aq janë të nevojshme edhe në atë rajonal, nga të gjithë palët e interesuara. Shoqëria civile, kompanitë, nëpunësit publikë, qytetarët dhe ata që janë të përfshirë në aktivitete dhe projekte rajonale, në veçanti, duhet të jenë audienca e synuar për narrativat që theksojnë mundësitë për të dhuruar ndërmjet vendeve me interesa të përbashkëta dhe kultivimin e një kulture dhurimi që fokusohet në ndikimin pozitiv në rajon.

MË SHUMË HULUMTIME RAJONALE MBI DHURIMIN

Ekziston nevoja për hulumtime të mëtejshme për të përmirësuar të kuptuarit e filantropisë duke analizuar të dhënat për të përcaktuar funksionalitetin e saj, shtytësit dhe sfidat e mundshme për zhvillimin e saj. Do të ishte e dobishme të kryheshin studime rajonale krahasuese, duke u thelluar në motivet, mekanizmat, vëllimet dhe ndikimin e veprimeve filantropike.

POLITIKA KRAHASUESE RAJONALE/ ANALIZA RREGULLATORE

Gjatë kryerjes së analizave krahasuese të politikave në shtetet e BP6, është thelbësore të merren parasysh rregulloret që lidhen me parandalimin e larjes së parave dhe financimit të terrorizmit dhe ligjet në lidhje me doganat, tatimet[7], të ardhurat, shoqërinë civile dhe fondacionet. Për më tepër, është thelbësore të shqyrtohen ligjet që rregullojnë hyrjen dhe qëndrimin e të huajve.

QASJE STRATEGJIKE PËR ZHVILLIMIN E FILANTROPISË NDËRKUFITARE NË BP6

Të qenit strategjik në afrimin e zhvillimit të filantropisë ndërkufitare në BP6 përfshin aspektet e mëposhtme:

• Vendosja e planeve avokuese afatgjata dhe fleksibël, të cilat marrin parasysh se çdo përpjekje për të përshtatur politikat ose praktikat në BP6 nënkupton vendime politike që duhet të lejohen nga lart dhe duhet të jenë në përputhje me zgjerimin e BE-së dhe iniciativa të tjera ndërkufitare;
• Shtytja, provat dhe kërkesa duhet të vijnë nga “posht” si zëri i qartë i njerëzve të BP6;
• Rrjetet ekzistuese dhe axhendat rajonale, si Axhenda e Gjelbër për Ballkanin Perëndimor, Ballkani i Hapur, Plani i Veprimit për Ballkanin Perëndimor, ose rrjetet rajonale mjedisore ose rinore, mund të përdoren si mjete për të treguar se si filantropia mund të kontribuojë në solidaritetin dhe zhvillimin në BP6, lidhur me çështje të ndryshme urgjente dhe mundësi për zhvillim, dhe për përfshirjen e filantropisë në diskutime për të kontribuar në rimëkëmbjen dhe zhvillimin e komuniteteve në rajon.
• Sigurimi që aksionet të kontribuojnë në një zhvillim të ekuilibruar të ekosistemit filantropik në rajonin e Ballkanit Perëndimor.

SINKRONIZIMI BILATERAL SË PARI

Përpara se të arrijmë këtë “Harmoninë Filantropike në BP6”, le të konsiderojmë fillimin duke u sinkronizuar në nivel bilateral. Krahasimi i kornizës rregullatore do të jetë shumë më i lehtë midis dy vendeve sesa gjashtë; krijimi i qasjeve që do të lehtësonin transferimet më të lehta të ndihmës humanitare midis dy vendeve mund të realizohet më shpejt se sa për gjashtë. Hulumtimi dhe gjetja e zgjidhjeve që mund të ndihmojnë në rritjen e dhurimit midis dy vendeve të BP6 dhe më pas shkallëzimi i tij në shtetet e tjera të rajonit mund të kursejë kohë dhe para dhe të lejojë testimin e zgjidhjeve të ndryshme.

NXITËSIT FILANTROPISË PËR FILANTROPINË RAJONALE

Identifikimi dhe angazhimi i nxitësve të filantropisë në nivel kombëtar mund të fillojë bisedimet për të krijuar një rrjet trans nacional për donacione në rajonin e BP. Ato kanë një rol vendimtar në përvetësimin e pikave të ndryshme të forta të sektorit, promovimin e komunikimit, ndarjen e strategjive të suksesshme dhe nxitjen e donacioneve ndërkufitare në nivel rajonal.

NDËRTIMI I LIDHJEVE MË TË FORTA

Të krijohet një rrjet që përfshin shumë vende në rajon, është thelbësore që ekosistemi më i gjerë të punojë së bashku dhe të sigurojë infrastrukturën dhe asistencën thelbësore lokale. Kjo nënkupton përfshirjen e donatorëve në çështjet dhe procedurat rajonale, duke rritur atmosferën e përgjithshme për filantropinë ndërkufitare. Në këtë drejtim, rrjeti SIGN mund të luajë një rol vendimtar në lidhjen e palëve të interesuara rajonale, duke ofruar qasje në njohuritë dhe ekspertizën lokale dhe duke ndihmuar në avancimin e kulturës së dhurimit në rajon.

Ky dokument është përgatitur në kuadër të Projektit "Mbrojtja e hapësirës qytetare – Qendra rajonale e zhvillimit të shoqërisë civile” financuar nga Sida dhe zbatuar nga BCSDN”.       

Përmbajtja e këtij dokumenti dhe informacioni dhe pikëpamjet e paraqitura nuk përfaqësojnë qëndrimin dhe opinionin zyrtar të Sida dhe BCSDN. Përgjegjësia për informacionin dhe pikëpamjet e shprehura në këtë dokument i takon tërësisht autorit(ve).