Catalyst Balkans od 2013. istražuje i analizira stanje filantropije na Zapadnom Balkanu i objavljuje podatke o davanjima na platformi Giving Balkans i u godišnjim izvještajima o davanjima za Crnu Goru, Bosnu i Hercegovinu, Albaniju, Hrvatsku, Srbiju, Kosovo i Severnu Makedoniju.

Ono što je karakteristično za Crnu Goru je da je to jedina zemlja u regionu Zapadnog Balkana koja je imala kontinuirani rast davanja u dobrotvorne svrhe tokom posljednjih pet godina, koji se nastavio i u 2018, tako da je nivo davanja u Crnoj Gori veći nego u 2017. godini.

Sam broj zabilježenih akcija davanja (588) značajno je niži u odnosu na prethodnu godinu (970) ili godinu prije nje (742).

Međutim, u isto vrijeme, ukupna procijenjena darovana suma (preko 6,8 miliona EUR) veća je za 6,5%, što ukazuje na veći nivo ukupnog davanja uprkos manjem nivou aktivnosti zabilježenom prema broju akcija.

Ko su darodavci u Crnoj Gori?

U Crnoj Gori najaktivniji darodavci u 2018, sa 36,9% akcija bili su građani.

Međutim, ako posmatramo zabilježeni iznos, ta slika je drugačija – uprkos nešto nižoj aktivnosti, poslovni sektor je povećao svoj novčani doprinos na 71,3% od ukupne zabilježene sume, strateškim ulaganjem u nekoliko oblasti, što je dovelo do značajnog porasta od 23% u odnosu na 2017. godinu.

Ovo povećanje je odraz ulaganja poslovnog sektora u nekoliko oblasti, kao što su zdravstvo i obrazovanje koja imaju dugoročni značaj.

Najznačajnija investicija ove godine, koja dovela je do skoka u sumi koju je darovao poslovni sektor je donacija od 900.000 EUR vrijednosti, koju je opredijelio M:TEL DOO Crna Gora.

Ovom donacijom omogućeno je uspostavljanje sistema Telemedicine kojim će se povezati opšte bolnice u Pljevljima, Beranama i Baru s Kliničkim centrom Crne Gore.

KCCG je tercijarna zdravstvena ustanova koja tim bolnicama omogućava da šalju podatke o pacijentima i da ih koriste kao referencu za stručnu procjenu i davanje drugog mišljenja, čime se smanjuje potreba za slanjem pacijenata u Podgoricu radi nastavka liječenja. Zahvaljujući ovom sistemu, omogućene su dodatne konsultacije sa zdravstvenim centrima u Beogradu, Zagrebu, Rijeci, Ljubljani, Istanbulu i drugim medicinskim centrima.

Jedan od primjera za masovna davanja je Fondacija Budi human, koja je, zahvaljujući ljudima koji su s njom povezani od 2017. godine, u 2018. uspješno prikupila preko 190.000 EUR za liječenje desetak djece.

Skoro 65% od tog iznosa prikupljeno je zahvaljujući čestim donacijama putem SMS-a na brojeve koje su provajderi Telenor i Telekom obezbijedili za svrhe fondacije.

Za koje oblasti Crna Gora daruje?

Podrška u 2018. je najčešće usmjeravana na oblast zdravstva (29,9%). Slijede podrška marginalizovanim grupama (25,2%), obrazovanju (13,3%) i smanjenju siromaštva (8,2%).

Podrška marginalizovanim grupama i smanjenju siromaštva zadržala se na istom nivou kao i u prošloj godini, dok je podrška obrazovanju opala po prvi put u posljednje tri godine. U isto vrijeme, poraslo je interesovanje za druge oblasti, najviše za sport i javnu infrastrukturu.

Jedan od primjera davanja podrške za zdravstvo je Hotel Regency Porto Montenegro, koji je u decembru organizovao dobrotvorni bal u vidu lutrije, gdje su i prihodi od ulaznica išli za opremanje Opšte bolnice u Kotoru. Više od 15.600 EUR od prihoda izdvojeno je za kupovinu uređaja za defibrilaciju.

Kome Crna Gora daruje?

Kada su u pitanju kategorije primalaca, najčešće podržane kategorije su pojedinci/porodice i institucije sa po 31% akcija. Za njima slijede neprofitne organizacije (27%) i lokalne/nacionalne vlade (7,3%).

Tokom 2018. godine, interesovanje darodavaca za podršku neprofitnim organizacijama poraslo je za čak 7%, u odnosu na prethodnu godinu.

Neprofitne organizacije su najviše podržavane zbog njihove podrške marginalizovanim grupama, a sama podrška neprofitnim organizacijama najčešće dolazila od građana (36,5%), dok je poslovni sektor bio manje aktivan.

Između ostalog, 2018. godina je bila 5. godina podrške kompanije Telekom Montenegro AD posebno namijenjene organizacijama civilnog društva. Postojanje ovog grant programa pod nazivom „Za svako dobro“ rezultiralo je raspodjelom sume od 30.000 EUR za šest OCD-a za različite projekte. Dobitnici ove godine bili su OCD „Staze“ za projekat podrške djeci sa smetnjama u razvoju kroz nove tehnologije, informatički edukativni program pod nazivom „Mali programeri“, u organizaciji Udruženja informatičara i profesora informatike u Crnoj Gori, kao i projekat online savjetovanja Udruženja Feniks koji je namijenjen pružanju pomoći porodicama s djecom kojima je dijagnostikovan kancer.

Zanimljivo je pomenuti i primjer multisektorske saradnje – između javnih, privatnih i civilnih organizacija – projekat „Moje drvo“. Ovaj projekat je pokrenut i koncipiran putem aplikacije pod nazivom „Moje drvo“, koju je razvila kompanija Amplitudo iz Podgorice, kao i udruženja „Ozon“ i „Udruženje ljubitelja Gorice i prirode“, u saradnji s javnim preduzećem „Zelenilo Podgorica“ i gradom Podgorica. Ova aplikacija pruža bilo kome, pojedincu ili privrednom subjektu, mogućnost da donira sredstva za kupovinu sadnica i da izabere lokaciju gdje će one biti posađene. Ona takođe pruža mogućnost prijave za jednu od volonterskih aktivnosti (kao što su zelene inicijative i održavanje zelenih površina), za one koji žele da daju svoj doprinos na taj način.

Samo u 2018. godini, putem aplikacije „Moje drvo“, gradu je donirano preko 700 novih sadnica i još preko 1000 za pošumljavanje, koje su posađene na pet lokacija.

Za koje korisničke grupe Crna Gora daruje?

Već petu godinu zaredom, najveći broj akcija davanja u Crnoj Gori usmjeren je na populaciju lokalnih zajednica (34,7%) – i to predstavlja porast u odnosu na 2017. godinu.

Osobe s invaliditetom (16,7%) su na drugom mjestu ove godine, dok je procenat za osobe sa zdravstvenim problemima 14,8% a 11,1% za ekonomski ugrožene osobe.

Dijapazon korisničkih grupa proširio se u odnosu na 2017. godinu, pošto su žene i djeca koji su preživjeli nasilje opet bili među korisnicima podrške.

Zaključak

Ono što se izdvaja kao pozitivan trend u Crnoj Gori je i rast strateške podrške tokom godina, tako da je strateška podrška dostigla 42,3% u 2018. godini.

Međutim, najdominantnije su i dalje akcije davanja koje predstavljaju jednokratnu podršku i čine 49,5%.

Oblast ukojoj je došlo do rasta je i transparentnost vrijednosti donacija, koja je u 2018. iznosila 47,1%, čime je nastavljen neprekinuti trend rasta koji je započeo 2014. godine.

Sa druge strane, došlo je do pada kada je u pitanju medijsko izvještavanje o donacijama - mediji u Crnoj Gori izvještavali su o dobročinstvu u 7% manje članaka u odnosu na 2017. godinu.

S obzirom na to da su medijski izvještaji za Catalyst glavni izvor podataka o dobročinstvu, prikupljanje informacija o donacijama u Crnoj Gori u 2018. bilo je malo veći izazov, koji je prevaziđen korišćenjem direktnih izvora informacija i temeljnog postupka provjere, što je omogućilo dublji uvid u trendove u oblasti dobročinstva ove godine.

Kompletne glavne nalaze istraživanja Crna Gora daruje 2018. pogledjte u godišjem izvještaju, ili se registrujte na našoj Giving Balkans platformi i uđite dublje u podatke o donacijama u Crnoj Gori.